آموزش کمکهای اولیه
علایم حیاتی
نفس کشیدن و نبض از علائم حیات هستند. در مواقع اورژانس باید به نکات زیر توجه نمود:
(1) راه تنفسی بیمار تمیز و پاک بوده و قادر به نفس کشیدن باشد .
(2) سیستم گردش خون آسیب ندیده باشد .
یک راه تنفسی باز
ضروری ترین کار در موارد برخورد با یک فرد مصدوم ، بررسی باز بودن راه تنفسی وی می باشد. اگر فرد مصدوم مدتی از تنفس محروم شود ، آسیبهای شدید مغزی و حتی مرگ در انتظار او خواهد بود .
کنترل وضعیت تنفسی
(1) به حرکت سینه یا شکم مصدوم توجه نمائید ( مطمئن شوید که این حرکت ، نرم و منظم است ) .
(2) گوش خود را نزدیک دهان یا بینی مصدوم برده تا صدای نفس او را بشنوید .
(3) شما باید قادر باشید که برخورد نفس بیمار به صورتتان را حس کنید.
اگر مصدوم به راحتی نفس می کشد ، شما می توانید بدنبال سایر آسیبهای وارده باشید . اگر مصدوم بیهوش است وی را در وضعیت ریکاوری (recovery) که در صفحات بعد توضیح خواهیم داد قرار دهید .
اگر تنفس وجود ندارد
در این صورت شما باید برای بیمار راه تنفسی را باز کنید. اگر سینه و شکم بیمار حرکت دارند اما هیچگونه حرکت ورود یا خروج هوا از دهان یا بینی احساس نمی شود ، نشان دهنده انسداد راه تنفسی است و شما باید سریعاً اقدام به باز کردن این راه نمایید .
باز کردن راه تنفسی
(1) راه تنفسی ممکن است با وضعیت قرارگیری سر مصدوم ، بسته شود.
(2) برای ایجاد یک وضعیت مناسب برای سر ، با یک دست پیشانی را به سمت پایین فشار دهید و با دست دیگرتان ، گردن مصدوم را بالا بیاورید.
(3) دستتان را از زیر گردن بیرون آورده و چانه مصدوم را بالا بکشید. این عمل باعث می شود که زبان فرد آسیب دیده جلوی راه تنفسی را نگیرد .
پاک کردن راه تنفسی
(1) سر را به یک سمت بچرخانید بطوریکه چانه بطرف جلو بوده و بالای سر بطرف عقب باشد.
(2) با دو انگشت خود که بصورت قلاب درآورده اید ، دهان بیمار را پاک کنید و هرگونه شیئی خارجی را بیرون بیاورید. این کار را سریع انجام دهید و وقت را تلف نکنید .
(3) وضعیت تنفسی را کنترل نمایید .
(4) نبض را کنترل کنید .
اگر هنوز هم تنفس برقرار نشده ، شروع به تنفس مصنوعی نمایید .
اگر تنفس و نبض هیچگدام وجود ندارند ، فوراً شروع به تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی نمایید .
گردش خون
وضعیت گردش خون توسط نبض مشخص می شود . نبض بر اثر انقباض قلب و خروج خون از بطن چپ به سرخرگها ایجاد می شود. تعداد و کیفیت نبض می تواند بسیار متنوع باشد. (سریع یا کند - ضعیف یا قوی ) در هنگام شوک ، نبض بصورت ضعیف اما سریع دیده می شود. در این موارد نبض می تواند بقدری ضعیف باشد که به زحمت بتوان آن را لمس کرد.
به همین دلیل گرفتن نبض فرد مصدوم در محل همیشگی ( یعنی مچ دست )مشکل می باشد. بنابراین شما همیشه باید نبض کاروتید را در گردن لمس نمایید . کاروتیدها ، شریانهای بزرگی هستند که در هر دو طرف گردن در پشت سیب انسان ( حنجره) قرار دارند.
کنترل نبض
( 1) از نوک دو انگشت خود استفاده کنید و آنها را بدون فشار آوردن در کنار سیب فرد قرار دهید .
(2) نوک انگشتان را به سمت عقب و در طول سیب فرد، محکم بلغزانید بطوریکه در شیار عمودی بین سیب فرد و عضله کنار آن قرار گیرد.
روشهای اورژانسی
تنفس مصنوعی
هدف از انجام تنفس مصنوعی ، رساندن هوا به بیمار است . هوایی که شما از دهان خارج می کنید (بازدم) هنوز دارای مقادیر کافی اکسیژن هست که شخص دیگری هم از آن استفاده کند. در انجام تنفس مصنوعی نباید تاخیر نموده و شما باید مطمئن باشید که تنفس مصنوعی را بدرستی انجام می دهید.
طریقه انجام تنفس مصنوعی
(1) نبض را کنترل کنید.
(2) اگر نبض وجود ندارد ، شروع به ماساژ قلبی نمایید.
(3) اگر نبض وجود دارد ، دهان مصدوم را از اجسام خارجی پاک نمایید.
(4) چانه مصدوم را با یک دست بکشید و سر را به عقب ببرید.
(5) با یک دست ، بینی مصدوم را ببندید.
(6) یک نفس عمیق بکشید دهانتان را کاملاً باز کنید و برروی دهان بیمار قرار دهید.
(7) در حالیکه با قدرت نفستان را خارج می کنید ، بلند شدن سینه بیمار را نگاه کنید.
(8) همینکه سینه بیمار بلند شد ، سر خود را بچرخانید تا پایین آمدن سینه را ببینید چهار نفس اولیه را بسرعت انجام دهید.
(9) نبض را کنترل کنید .
(10) اقدامات شماره (5) تا (9) را تا هنگامیکه بیمار شروع به نفس کشیدن کند ادامه دهید .
به غیر از تنفس دهان به دهان ، می توان از تنفس دهان به بینی نیز در مواردی که تنفس دهان به دهان مشکل باشد استفاده نمود . برای اینکار دهان بیمار را محکم بسته و به بینی او بدمید .
اگر سینه بیمار بالا نمی آید ، موار زیر را کنترل کنید:
(1) مطمئن شوید که بینی او محکم بسته شده است .
(2) مطمئن شوید که دهان خود را محکم به دهان او چسبانده اید .
(3) مطمئن شوید که نفس خود را با شدت می دمید.
اگر با وجود تمام این اقدامات باز هم موفق نشدید احتمالاً در راه تنفسی یک انسداد وجود دارد .
ماساژ قلبی
اگر نبض لمس نمی شود ، شروع به ماساژ قلبی نمایید . البته منظور از ماساژ قلبی این نیست که قلب را ماساژ دهیم ، بلکه باید آن را تحت فشار قرار دهیم. قلب ، فضای وسیعی را در مرکز سینه بین جناغ در جلو و ستون فقرات در پشت اشغال می کند. از آنجائیکه قسمت جلویی قفسه سینه بطور طبیعی قابل حرکت است این امکان به ما داده می شود که با فشار آوردن برروی جناغ و دنده ها ، قلب را تحت فشار قرار دهیم. قلب از دریچه هایی تشکیل شده که اجازه عبور خون را فقط از یک سمت می دهند . هر گونه فشاری برروی قلب باعث به حرکت درآمدن خون در سیستم گردش خون می گردد. انجام ماساژ قلبی ، بدون تنفس مصنوعی دهان به دهان اقدامی بیهوده است . هدف از انجام ماساژ قلبی ، ایجاد گردش خون حاوی اکسیژن است . بنابراین شما باید با تنفس دهان به دهان ، اکسیژن را به بیمار برسانید .
طریقه انجام ماساژ قلبی
(1) بیمار را به پشت خوابانده و در کنار او زانو بزنید .
(2) زاویه دنده ها را در پایین سینه لمس نمایید دستتان را به اندازه دو انگشت بالاتر از زاویه دنده قرار دهید .
(3) دست دیگرتان را هم برروی آن دست بگذارید انگشتان دست باید بالا نگهداشته شوند . به جلو خم شوید بطوریکه شانه هایتان بالای جناغ قرار گیرد .بازوهایتان را مستقیم نگهدارید.
(4) بطور عمودی به سمت پایین فشار وارد نمایید بطوریکه دیواره جلویی قفسه سینه به میزان 4 تا 5 سانتیمتر فرو برود . این اندازه برای افراد بالغ است. در مورد کودکان باید 5/2 تا 4 سانتیمتر فشار وارد کرد. این کار را 15 بار تکرار کنید بطوریکه هر فشار کمتر از یک ثانیه طول بکشد .
(5) دو تنفس موثر دهان به دهان انجام دهید .
(6) فراموش نکنید که بالا آمدن قفسه سینه را مشاهده نمایید .
(7) دوباره 15 بار ماساژ قلبی داده و دوبار تنفس دهان به دهان انجام دهید تا زمانیکه علایم بهبودی مشاهده شود یا برایتان کمک برسد و یا تا هنگامیکه دیگر قدرت انجام کار را نداشته و خسته شده باشید .
(8) هر سه دقیقه نبض گردن را کنترل نمایید .
نشانه های بهبودی عبارتند از :
رنگ کبود یا خاکستری فرد مصدوم ناپدید شده و پوست رنگ طبیعی خود را باز می یابد .
نبض دوباره برقرار می شود .
ممکن است ناله کرده یا حرکت کند .
تنفس دوباره برقرار می شود و شما ممکن است در هنگام دادن تنفس مصنوعی با مقاومت روبرو شوید.
اقدامات احیاء توسط دو نفر
اگر احیاء مصدوم توسط دو نفر صورت گیرد ، خستگی کمتر خواهد بودو این عملیات را می توان بهمدت طولانی تری انجام داد . در این موارد بعد از هر پنج ماساژ قلبی ، یک تنفس دهان به دهان داده میشود . توجه داشته باشید که هیچگاه در همانموقعیکه ماساژ قلبی داده می شود ، تنفس دهان به دهان همزمان صورت نگیرد .
طریقه احیا توسط دو نفر
(1) مطمئن شوید که راه تنفسی باز است .
(2) با دو تنفس دهان به دهان شروع کنید.
(3) نبض را کنترل کنید .
(4) نفر دیگر باید پنج ماساژ قلبی بدهد.
(5) به ازای هر پنج ماساژ قلبی ، یک تنفس دهان به دهان بدهید .
(6) اقدامات شماره (4) و (5) را تا هنگام بهبودی یا رسیدن کمک ادامه دهید .
(7) هر دو دقیقه ، نبض گردن را کنترل نمایید .
وضعیت ریکاوری ( recovery):
وقتی که فردی به حالت بیهوشی یا نیمه بیهوشی به پشت خوابیده باشد ، در خطر جدی قرار گرفته است زیرا در این حالت عضلات شل بوده و واکنشهای طبیعی که سبب باز بودن راه تنفسی می شود ممکن است بخوبی عمل نکنند . برای پرهیز از این خطر، از وضعیت ریکاوری استفاده می شود.
خطرات بیهوشی
o زبان ممکن است به عقب برگشته و راه تنفسی را ببندد .
o از آنجاییکه محل ورودی به حنجره ممکن است بطور خودکار بسته نشود، هرگونه مواردی مانند خون یا استفراغ ممکن است وارد نای شود .
o چنین مواردی ممکن است با استنشاق پایین تر رفته و با انسداد راه تنفسی ، سبب ایجاد یک پنومونی شدید و خطرناک شود .
o اگر احتمال آسیب به ستون فقرات را می دهید یا اگر فرد مصدوم بیهوش نیست، از وضعیت ریکاوری استفاده نکنید .
نحوه گذاشتن مصدوم در وضعیت ریکاوری
(1) در یک طرف فرد مصدوم زانو بزنید .
(2) دستی را که طرف شما قرار دارد را به حالتی قرار دهید که با بدنش زاویه 90 درجه بسازد.
(3) دست دیگر فرد مصدوم را به طرف مقابل آورده بطوریکه کف دست او زیر صورتش قرار بگیرد.
(4) زانوی پای طرف مقابل را بلند کنید.
(5) به آرامی زانو را بطرف خود کشیده و مصدوم را بطرف خودتان بچرخانید.
(6) مطمئن شوید که زانو با بدن زاویه 90 درجه را می سازد.
(7) برای اطمینان از باز بودن راه تنفسی ، سر مصدوم را به عقب بکشید و تنفس او را کنترل کنید.
خونریزی شدید و نقاط فشار
در مواردی که خونریزی شدیدی وجود دارد و تنها با فشار مستقیم آوردن برروی محل خونریزی ، خونریزی بند نمی آید ، بعنوان تنها چاره می توان از فشار غیر مستقیم برروی شریانی که آن قسمت از بدن را خونرسانی می کند استفاده کرد . عملاً تنها می توان از فشار غیر مستقیم برای شریانهای اصلی دست و پا استفاده نمود.
نقاط فشار
شریان اصلی بازو از کنار داخلی استخوان بازو میگذرد و در قسمت میانی بازو می توان این شریان را بخوبی تحت فشار قرارداد. شریان اصلی پا در قسمت میانی کشاله ران وارد پا می گردد . در این نقطه ، این شریان از روی یک لبه استخوانی لگن عبور می کند که در این نقطه می توان فشار را بر آن وارد کرد.
o هیچگاه بیش از 15 دقیقه برروی شریان فشار وارد نیاورید ، زیرا خطر از بین رفتن آن قسمت از بدن که آن شریان به آن خونرسانی می کند وجود دارد.
o هیچگاه از تورنیکه ( نوعی بند یا تسمه ) استفاده نکنید.
جلوگیری از خونریزی دست
(1) دست آسیب دیده را بالاتر از سر مصدوم نگهدارید.
(2) نوک انگشتان خود را بطور محکم در سمت داخلی بازو ، در بین عضلات به داخل و بالا فشار دهید تا بتوانید استخوان بازو را لمس کنید و در این موقع مشاهده کنید که خونریزی بطور عمده ای کاهش می یابد .
جلوگیری از خونریزی پا
(1) فرد مصدوم را خوابانیده بطوریکه زانوهای او کمی خم شده باشد.
(2) شما باید شریان را در قسمت لبه استخوانی لگن با دست فشار دهید. برای فشار کافی آوردن روی این شریان بزرگ تقریباً نیروی زیادی لازم است.
انتقال دادن فرد مصدوم
اصول اولیه در انتقال دادن مصدوم ، حفظ سلامتی و راحتی او می باشد و وضعیت او نباید بدتر از حالت قبل از انتقال شود. زمان انتقال دادن فرد مصدوم
فقط هنگامی که کمکهای پزشکی در دسترس نیست یا خطر مرگ وجود دارد باید مصدوم را حرکت دهیم . موارد زیر مثالهایی در این مورد هستند :
o در یک جاده شلوغ
o در ساختمانی که آتش گرفته یا احتمال ریزش آن وجود دارد .
o در محلی که گاز و دودهای سمی پر شده است مثل گاراژ اتومبیلی که پر از منواکسید کربن باشد.
قبل از اینکه یک مصدوم را حرکت بدهید به نکات زیر توجه کنید :
o اگر امکان دارد، قبل از حرکت دادن مصدوم، ماهیت و شدت آسیب را ارزیابی کنید. سر، گردن، سینه، شکم و دستها و پاها را معاینه کنید تا در هنگام انتقال مصدوم از این نواحی محافظت شود.
o اگر هر گونه شکی در میزان شدت آسیب وجود دارد ، شخصی را که باید انتقال دهید را دقیقاً به همان صورتی که اول او را پیدا کرده اید حرکت دهید. (در مورد مصدومی که هوشیار بوده و براحتی نفس می کشد. )
o از حرکت دادن مصدومی که تصادف شدیدی کرده است خودداری کنید .
تغییرات دمای بدن
هیپوترمی (کاهش دمای بدن )
این وضعیت هنگامی اتفاق می افتد که درجه حرارت بدن به کمتر از 37 درجه سقوط کند . افراد سالخورده و ضعیف مخصوص اگر لاغر ، خسته و گرسنه هم باشند مستعد هیپوترمی هستند . ویژگیهای این افراد عبارت است از :
o ابتدا بدن آنها دچار لرز می شود .
o پوست سرد و خشک می شود .
o نبض کند می گردد .
o تعداد تنفس بیمار کمتر از حالت طبیعی می شود
o درجه حرارت بدن به 35 درجه یا کمتر می رسد.
o خواب آلودگی ظاهر می شود که ممکن است به کما منجر شود.
o ممکن است ایست قلبی رخ دهد .
هدف از درمان ، گرم کردن تدریجی اما بدون تاخیر است. هیچگاه تصور نکنید که یک مصدوم دچار هیپوترمی مرده است مگر اینکه فوت او آشکار باشد. کاهش دمای بدن ، مغز را از کمبود اکسیژن حفاظت می کند . در نتیجه فرد دچار هیپوترمی که قلبش از حرکت ایستاده ، بیشتر از فرد عادی که دچار ایست قلبی شده می تواند زنده بماند .
گرمازدگی
گرمازدگی براثر اختلال در مکانیسم تنظیم حرارت بعلت مواجه شدن با گرمای بیش از حد پدید می آید. حرارت بدن از حالت طبیعی که 37 درجه است به حدود 41 درجه یا بیشتر می رسد .
برای پایین آوردن درجه حرارت باید سریعاً اقداماتی بعمل آورد. مشخصات فرد گرما زده عبارتست از :
o ممکن است فرد بیهوش شود .
o فرد گرما زده بیقرار و گیج می شود .
o فرد گرما زده از احساس گرمای بیش از حد شاکی بوده و سر درد دارد .
o پوست داغ و خشک می شود .
o نبض قوی و تند می شود.
o در آخر ممکن است فرد به حالت کما برود .
نحوه برخورد با فرد گرما زده به قرار زیر است :
(1) اورژانس را خبر کنید .
(2) فرد گرمازده را در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید
(3) تمام لباسهای او را درآورید.
(4) مصدوم را در یک ملحفه خیس سرد بپیچانید .
(5) ملحفه را با آب سرد ، خیس نگهدارید.
(6) ملحفه را باد بزنید تا خنک شود.
(7) تا زمانیکه درجه حرارت به 38 درجه پایین بیاید یا مصدوم احساس سرما کند به این کار ادامه دهید .
(8) مراقب باشید که دوباره درجه حرارت بالا نرود .
o اگر مصدوم بیهوش است، او را در وضعیت ریکاوری خنک کنید .
نظرات شما عزیزان:
